Jakie wynalazki podlegają ochronie?
Patryk Dykas Innowacyjna gospodarka oparta jest w dużej mierze na wynalazkach. Przepisy prawa nie definiują w żaden sposób pojęcia wynalazku jako takiego. Wynalazki mogą być przedmiotem patentu, pod warunkiem, że mają tzw. zdolność patentową. Patenty udzielane są więc na rozwiązania o charakterze technicznym, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego zastosowania. Wyżej wymienione warunki są niezbędne do tego, by na wynalazek został udzielony patent. Brak choćby jednego z nich uniemożliwia uzyskanie ochrony.
Nowość wynalazku jest uważana za najważniejszą z cech wynalazku. Wynalazek jest uważany za nowy, jeśli nie jest on częścią stanu techniki, co oznacza, że przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu, rozwiązanie nie zostało udostępnione do powszechnej wiadomości. Pojęcie „stan techniki” należy rozumieć w skali światowej, co oznacza wszelką powszechnie dostępną wiedzę na całym świecie, a więc wszystko to, co zostało udostępnione do wiadomości powszechnej w formie pisemnego lub ustnego opisu, bądź przez stosowanie czy wystawienie lub ujawnienie w inny sposób. Należy zaznaczyć, że ujawnienie wynalazku skutkuje utratą nowości.
Poziom wynalazczy jest związany z tzw. nieoczywistością wynalazku. Wynalazek uważa się za mający poziom wynalazczy, jeśli wynalazek nie wynika dla znawcy w sposób oczywisty ze stanu techniki. Nieoczywistość wynalazku ma miejsce, gdy rozwiązanie, które zostało zgłoszone do ochrony nie jest znane, ale twórca będzie mógł do niego dojść bez wysiłku twórczego korzystając tylko w sposób standardowy z posiadanych umiejętności i dostępnej wiedzy. Chodzi tu więc o swego rodzaju element zaskoczenia dla znawcy . W literaturze oraz orzecznictwie za znawcę uważa się fachowca dysponującego przeciętną wiedzą z danej dziedziny techniki, który jest w stanie dokonać w sposób obiektywny, bez nadmiernego wysiłku umysłowego, porównania określonych rozwiązań i wyciągnąć z tego porównania odpowiednie wnioski.
Wynalazek spełnia przesłankę przemysłowej stosowalności, jeżeli według wynalazku może być uzyskiwany wytwór lub wykorzystywany sposób, w rozumieniu technicznym, w jakiejkolwiek działalności przemysłowej, nie wykluczając rolnictwa. Przesłanka ta jest zrealizowana, jeżeli w rozwiązaniu wskazano i uzasadniono działanie osiągane w wyniku zastosowania wynalazku i określono, przy użyciu jakich środków technicznych ono następuje oraz jakie są jego rezultaty .
W prawie polskim spod ochrony patentowej wyłączone są rozwiązania niebędące wynalazkami oraz takie, które są wynalazkami, ale zostały wyłączone spod ochrony z mocy prawa.
Za wynalazek nie uważa się w szczególności: odkryć, teorii naukowych i metod, wytworów o charakterze jedynie estetycznym, planów, zasad i metod dotyczących działalności umysłowej lub gospodarczej, gier, wytworów, których niemożliwość wykorzystania może być wykazana w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki, programów do maszyn cyfrowych, przedstawienia informacji.
Ponadto mimo spełnienia przesłanek patentowalności, patentów nie udziela się na: wynalazki, których wykorzystywanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami, odmiany roślin lub ras zwierząt oraz czysto biologiczne sposoby hodowli roślin i zwierząt, sposoby leczenia ludzi i zwierząt metodami chirurgicznymi lub terapeutycznymi oraz sposoby diagnostyki stosowane na ludziach i zwierzętach.
Z pojęciem wynalazku ściśle związane jest pojęcie patentu. Patent jest prawem wyłącznym udzielanym na wynalazek o charakterze cywilnym, majątkowym i zbywalnym, podlegającym zarówno dziedziczeniu, jak i egzekucji . Przez uzyskanie patentu nabywa się prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy i zawodowy na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Zakres przedmiotowy patentu wyznaczają zastrzeżenia patentowe, które są najważniejszym składnikiem zawartym w opisie patentowym. Elementy takie jak opis wynalazku czy rysunki mogą służyć jedynie do wykładni zastrzeżeń patentowych. Czas trwania patentu wynosi 20 lat od daty dokonania zgłoszenia w Urzędzie Patentowym RP.
Uprawniony z patentu może zakazać osobie trzeciej, która nie ma jego zgody, korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy polegający na wytwarzaniu, używaniu, oferowaniu, wprowadzaniu do obrotu lub importowaniu dla tych celów produktu będącego przedmiotem wynalazku lub stosowaniu sposobu będącego przedmiotem wynalazku, a także używaniu, oferowaniu, wprowadzaniu do obrotu lub importowaniu dla tych celów produktów otrzymywanych bezpośrednio takim sposobem.