Ochrona designu

Wzór przemysłowy to nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii i konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację.

Przez pojęcie wytworu należy rozumieć każdy przedmiot wytworzony w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy. Wytworami mogą być: opakowania, symbole graficzne, kroje pisma typograficznego, symbole graficzne. Do wytworów nie zalicza się programów komputerowych, które są objęte jedynie ochroną prawnoautorską. Ponadto za wytwór uznaje się także: wytwór złożony, część składową, jeżeli po jej włączeniu do wytworu złożonego pozostaje widoczna w trakcie jego zwykłego używania oraz część składową, jeżeli może być przedmiotem samodzielnego obrotu. Wytworem złożonym jest przedmiot  składający się z wielu wymienialnych części składowych umożliwiających jego rozłożenie i ponowne złożenie.

Kryterium nowości wzoru przemysłowego jest spełnione, jeżeli przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania prawa z rejestracji, identyczny wzór nie został udostępniony publicznie przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób.  Przez pojęcie „identycznego wzoru” należy rozumieć wzór udostępniony publiczne, nawet jeśli różni się od niego jedynie nieistotnymi szczegółami. Wzór przemysłowy nie jest uznawany za udostępniony publicznie, jeżeli nie mógł dotrzeć do wiadomości osób zajmujących się zawodowo dziedziną, której wzór dotyczy. Wzór przemysłowy spełnia przesłankę nowości, jeżeli: nie był wcześniej ujawniony lub nie ma identycznego poprzednika[1].

Kolejną przesłanką ochrony wzoru przemysłowego jest jego indywidualny charakter. Wzór przemysłowy odznacza się indywidualnym charakterem, jeżeli ogólne wrażenie jakie wywołuje na zorientowanym użytkowniku, różni się od ogólnego wrażenia wywołanego na nim przez wzór udostępniony wcześniej. Wzór należy więc postrzegać całościowo, a nie porównywać jego poszczególne cechy[2]. Ponadto przy ocenie indywidualnego charakteru bierze się pod uwagę zakres swobody twórczej przy opracowywaniu wzoru.

Posiadanie przez wzór przemysłowy indywidualnego charakteru jest zdeterminowane przez wzorzec zorientowanego użytkownika. Pojęcie to nie jest zdefiniowane w przepisach prawa. Jest to użytkownik, który nie jest znawcą, lecz ma określony zasób wiedzy na temat wzorów i jest zdolny do oceny określonego wzoru[3].

Prawo do wzoru przemysłowego, które jest prawem wyłącznym powstaje na skutek rejestracji wzoru w Urzędzie Patentowym. Przez uzyskanie prawa z rejestracji uprawniony nabywa prawo wyłącznego korzystania z wzoru przemysłowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Jest ono ograniczone czasowo i trwa maksymalnie 25 lat, pod warunkiem wnoszenia opłat za okresy pięcioletnie. Uprawniony może także zakazać osobom trzecim: wytwarzania, oferowania, wprowadzania do obrotu, importu, eksportu lub używania wytworu, w którym wzór jest zawarty bądź zastosowany lub składowania wytworów do takiego celu.

Należy wspomnieć, że prawa z rejestracji nie udziela się na wzory przemysłowe, których wykorzystywanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym. Ponadto prawo z rejestracji nie obejmuje cech wytworu wynikających wyłącznie z jego funkcji technicznej oraz wytworów, które muszą być odtworzone w dokładnej formie i wymiarach w celu umożliwienia mechanicznego połączenia go lub współdziałania z innym wytworem.

Wzornictwo przemysłowe ogrywa bardzo dużą rolę we współczesnej gospodarce, w której dla konsumenta liczy się co raz częściej nie tylko funkcjonalność produktów ale ich atrakcyjny wygląd zewnętrzny. Ochrona wzorów przemysłowych może zatem zabezpieczać przedsiębiorców przed nieuczciwym kopiowaniem i naśladownictwem przez konkurentów działających na podobnym rynku.

[1] Prawo własności przemysłowej. Komentarz, red. Kostański P., str. 579

[2] Sieńczyło-Chlabicz J., Ustanie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, Studia Prawa Prywatnego 3/2009, str. 114

[3] Sieńczyło-Chlabicz J., Ustanie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, Studia Prawa Prywatnego 3/2009, str. 114