Ochrona geograficznego pochodzenia produktów
Patryk Dykas Oznaczenia geograficzne są kolejną obok znaków towarowych kategorią służącą do odróżniania towarów. Kojarzenie produktów z określonym miejscem bez wątpienia dodaje im wartości rynkowej[1]. Oznaczenia geograficzne podlegają zupełnie innemu modelowi ochrony niż znaki towarowe[2]. Ochrona znaczeń geograficznych jest nieograniczona w czasie a prawo z rejestracji jest prawem niezbywalnym i nie może być przedmiotem licencji[3].
Zgodnie z przepisami ustawy Prawo własności przemysłowej, oznaczeniami geograficznymi są oznaczenia słowne odnoszące się bezpośrednio do nazwy miejsca, miejscowości, regionu lub kraju (tzw. teren), które identyfikują towar jako pochodzący z tego terenu, jeżeli określona jakość, dobra opinia lub inne cechy towaru są przypisywane przede wszystkim pochodzeniu geograficznemu tego towaru. Towarem są zarówno produktu pochodzenia naturalnego jak i produkty rzemieślnicze i przemysłowe[4]. W świetle tej definicji należy stwierdzić, że oznaczeniami geograficznymi są wyłącznie kwalifikowane oznaczenia słowne odnoszące się jedynie do towarów, bez ograniczenia do produktów rolnych czy spożywczych[5].
Wśród oznaczeń geograficznych możemy wyróżnić: nazwy regionalne i oznaczenia pochodzenia.
Nazwy regionalne służą do wyróżniania towarów, które pochodzą z określonego terenu oraz posiadają określone wartości, które wyłącznie lub w przeważającej mierze zawdzięczają oddziaływaniu środowiska geograficznego obejmującego łącznie czynniki naturalne oraz ludzkie a ich przetworzenie następuje na tym terenie.
Z kolei oznaczenia pochodzenia służą do wyróżniania towarów pochodzących z określonego terenu oraz posiadających pewne szczególne właściwości albo inne cechy szczególne przypisywane pochodzeniu geograficznemu, czyli terenowi, gdzie zostały one wytworzone lub przetworzone.
Różnica między nazwami regionalnymi a oznaczeniami pochodzenia jest nieraz trudna do uchwycenia. Nazwy regionalne związane są z oddziaływaniem środowiska geograficznego, które obejmuje zarówno czynniki naturalne jak i ludzkie (np. tradycję), natomiast oznaczenia pochodzenia zawdzięczają swoje cechy pochodzeniu geograficznemu, które związane jest przede wszystkim z cechami naturalnymi danego obszaru[6].
Wśród funkcji, jaki spełniają oznaczenia geograficzne należy wyróżnić: funkcje oznaczenia pochodzenia towarów, która wskazuje na dany obszar geograficzny, z którego pochodzi towar, funkcję reklamową związaną z promocją danego towaru oraz funkcję gwarancyjną, która wskazuje na cechy danego towaru[7].
Wydanie przez Urząd Patentowy decyzji o wpisie od rejestru oznaczeń geograficznych powoduje powstanie prawa z rejestracji. W 185 p.w.p. prawo to zostało ujęte od strony negatywnej i obejmuje następujące zakazy:
- zakaz używania oznaczenia geograficznego na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej przez osoby, których towary nie spełniają warunków będących podstawą udzielenia prawa z rejestracji (tzw. specyfikacji);
- zakaz używania oznaczenia przez osoby, których towary nie spełniają specyfikacji, nawet wtedy, gdy: używanie nie ma na celu wskazywania pochodzenia geograficznego, i wtedy, gdy rzeczywiste miejsce wytworzenia towaru jest wskazane, a także, gdy występują dodatki wskazujące na rodzaj wyboru, jak: „rodzaj”, „sposób”, „naśladownictwo”
- zakaz używania oznaczenia geograficznego w tłumaczeniach i formach pochodnych.
Pozytywna strona prawa z rejestracji obejmuje prawo do używania w obrocie oznaczenia geograficznego przez osobę, której towary spełniają warunki specyfikacji. Osoba taka może wystąpić ze stosownym wnioskiem do Urzędu Patentowego RP o wpisanie jej do rejestru jako uprawnionej do używania tego oznaczenia. Podmioty uprawnione do oznaczania towarów zarejestrowanych oznaczeniem geograficznym mogą wskazać, że oznaczenie to zostało zarejestrowane poprzez umieszczenie na towarze określenia: „Zarejestrowane oznaczenie geograficzne” albo litery „G” wpisanej w okrąg w sąsiedztwie tego oznaczenia.
[1] U. Promińska, E. Nowińska, M. du Vall, Prawo…, str. 386
[2] Prawo własności przemysłowej, red. Kostański P., str. 884
[3] Ibidem, str. 884
[4] Prawo własności przemysłowej. Komentarz, red. Kostański P., str. 897
[5] Skubisz R., Ochrona oznaczeń pochodzenia w prawie wspólnotowym i polskim, EPS, 2/2006
[6] Prawo własności przemysłowej. Komentarz, red. Kostański P., str. 900
[7] Ibidem, str. 886